Jaarupdate Feochromocytoom: "Baanbrekend Onderzoek bij Honden Biedt Hoop voor nieuwe behandelingen"

Honden spelen een belangrijke rol in de maatschappij. Maar wat gebeurt er wanneer onze viervoeters geconfronteerd worden met een zeldzame, kwaadaardige en levensbedreigende tumor genaamd feochromocytoom? Bij de faculteit Diergeneeskunde zijn de dierenarts-onderzoekers toegewijd aan het vinden van antwoorden. Hun werk reikt verder dan de dierenwereld; het biedt nieuwe hoop en inzichten die niet alleen van invloed zijn op het welzijn van honden, maar ook mogelijk waardevol zijn voor de humane geneeskunde. Door gebruik te maken van cutting-edge technologieën zoals tumor organoïden, hebben ze een platform gecreëerd om innovatieve behandelingen te ontwikkelen die specifiek zijn afgestemd op de individuele behoeften van elke patiënt, dier én mens. Hun inspanningen hebben niet alleen internationale erkenning gekregen op prestigieuze conferenties, maar beloven ook nieuwe hoop te brengen voor de toekomst van de behandeling van feochromocytoom.

Balans tussen Chirurgie en Medicatie

Feochromocytoom is een zeldzame, maar potentieel levensbedreigende tumor die zich ontwikkelt in het merg van de bijnier. Dit kleine orgaan, gelegen boven de nieren, speelt een cruciale rol bij het reguleren van stressreacties in het lichaam. De tumor staat bekend om zijn vermogen om overmatige hoeveelheden stresshormonen adrenaline en noradrenaline te produceren, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals hoge bloeddruk en hartritmestoornissen. In sommige gevallen kan dit zelfs fataal zijn. 

Hoewel feochromocytoom bij mensen relatief zeldzaam is, komt het verrassend vaak voor bij honden. ‘Op onze Universiteitskliniek stellen we de diagnose feochromocytoom ongeveer één keer per week’, vertelt Sara Galac, dierenarts-onderzoeker aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. ‘Deze hoge incidentie benadrukt de ernst, maar biedt ons ook de kans om het onderzoek te doen naar, onder anderen, nieuwe behandelingen die het leven voor honden kunnen verbeteren en mogelijk ook van waarde zijn voor de humane geneeskunde.’ 

De eerste en meest effectieve behandeling voor feochromocytoom is een operatie waarbij de tumor wordt verwijderd. Echter, niet alle honden komen in aanmerking voor chirurgie vanwege factoren zoals leeftijd, andere gezondheidsproblemen of uitzaaiingen. In dergelijke gevallen zou medicamenteuze behandeling de enige behandelingsoptie zijn. Galac benadrukt: ‘Onze uitdaging ligt in het vinden van de medicatie die de groei van de feochromocytoom zal remmen en een goede levenskwaliteit van een patiënt met feochromocytoom zal bieden. 

Verbeterde Diagnostiek en Prognose

Laboratoriumdiagnostiek is cruciaal voor het tijdig vaststellen van feochromocytoom bij honden. ‘We hebben significante vooruitgang geboekt in diagnostiek met het meten van normetanefrine en metanefrine in het bloed en urine’, vertelt Sara Galac. ‘Deze methode draagt bij aan een snellere en nauwkeurigere diagnose, wat essentieel is voor het op tijd starten van de juiste behandeling.’  

Een onderdeel van de diagnostiek is het onderzoek naar de stofwisseling van feochromocytoom. Met een analyse van de metaboloom kon de groep nauwkeurig vaststellen welke hormonen en andere stofjes worden aangemaakt bij honden met een feochromocytoom. De resultaten van deze studie zijn gepresenteerd op het ECVIM-CA congres 2023 in Barcelona en reeds geaccepteerd voor de publicatie in de Journal of Veterinary Internal Medicine. ‘We weten nu meer over de fysiologie van feochromocytoom van honden en met deze data kunnen we een veterinaire en humane patiënt goed vergelijken’, verteld Sara Galac verder. ‘We zien veel gelijkenissen en dat bevestigt de waarde van een hond als een model voor een feochromocytoom voor een mens.’
 

Een ander belangrijk aspect van het werk van Galac en haar team is de ontwikkeling van een histopathologisch scoringsysteem, gebaseerd op histopathologische kenmerken. ‘We hebben ontdekt dat specifieke markers, zoals Ki67 index, sterk gecorreleerd zijn met de overlevingskansen van honden na een operatie’, verklaart Galac. ‘Deze bevindingen helpen ons bij het bepalen van de prognose na de operatie.’ 

Feochromocytoom en Genetisch Onderzoek 

Naast ontwikkelingen op het gebied van diagnostiek en prognose, hebben de onderzoekers ook een studie gedaan naar de genetische achtergrond van feochromocytoom met behulp van whole genome sequencing (WGS). ‘Met deze uitgebreide DNA-analyse worden alle mutaties in het DNA van een tumor zichtbaar’, vertelt Galac. ‘We zijn op dit moment druk bezig met de data-analyse (bio informatica) en verwachten de eerste resultaten in September dit jaar.’  

Synergie tussen Veterinaire en Humane Geneeskunde

Met hun voortdurende inspanningen streven Sara Galac en haar team ernaar om niet alleen de behandeling van feochromocytoom bij honden te verbeteren, maar ook om bij te dragen aan toekomstige doorbraken in de behandeling van deze ziekte bij mensen. ‘Onze volgende stappen omvatten het afronden van bio informatica van WGS en karakterisatie en differentiatie van feochromocytoom organoïden’, licht Galac toe. ‘Met deze benaderingen willen we genetische achtergrond van feochromocytoom bij de hond ontmaskeren en nieuwe therapeutische strategieën ontwikkelen die niet alleen effectief zijn, maar ook specifiek zijn afgestemd op individuele patiënten.’ 

Een belangrijke ontwikkeling binnen het onderzoek is het proefdiervrij evalueren van nieuwe therapieën. Zo hebben de onderzoekers binnen dit project de afgelopen jaren een indrukwekkende verzameling tumormonsters opgebouwd van honden met feochromocytoom. Deze verzameling vormt de basis voor innovatieve benaderingen zoals tumor organoïden. ‘Tumor organoïden zijn gekweekte mini-tumoren in het laboratorium die ons in staat stellen nieuwe behandelingen te testen zonder de noodzaak van proefdieren’, legt Sara Galac uit. ‘Ze bieden een realistische setting om de werkzaamheid van nieuwe medicijnen te evalueren voordat ze naar klinische proeven gaan.’ 

Het onderzoek naar feochromocytoom bij honden aan de faculteit Diergeneeskunde illustreert niet alleen innovatie binnen de diergeneeskunde, maar benadrukt ook de synergie tussen veterinaire en humane geneeskunde. Door vooruitgang in het ene domein kunnen direct voordelen worden behaald voor het andere, wat de basis vormt van het concept One Medicine. Sara Galac concludeert: ‘Onze multidisciplinaire aanpak en toewijding aan wetenschappelijke vooruitgang blijven ons hoopvol stemmen over de toekomst van feochromocytoombehandelingen, zowel voor honden als mensen.’ 

Voorlopige Conclusies

Uit het onderzoek van Sara Galac en haar team naar feochromocytoom bij honden kunnen verschillende voorlopige conclusies getrokken worden die veelbelovende vooruitzichten bieden voor diagnose en behandeling. Ten eerste zijn plasma en/of urine normetanefrine en metanefrine betrouwbaar gebleken voor de diagnose van feochromocytoom. Verder bevestigt de analyse van metabolieten dat feochromocytomen bij honden veel noradrenaline produceren en zijn ook data van andere producten in kaart gebracht. Daarnaast zal een nieuw histopathologisch scoringssysteem geïntroduceerd worden om de prognose voor honden met deze tumor beter in te kunnen schatten. Het genetische onderzoek zal ongetwijfeld nieuwe therapeutische targets identificeren, waardoor medicijnen specifieker kunnen worden gekozen.  Tot slot is het team erin geslaagd organoïden van zowel normaal bijniermerg als feochromocytomen te kweken, wat de ontwikkeling van nieuwe therapieën aanzienlijk kan bevorderen. 

Toekomstige Ontwikkelingen in Feochromocytoom Onderzoek 

In de tweede helft van 2024 zal het histopathologisch scoringssysteem worden voltooid en gekoppeld worden aan de overlevingstijd van patiënten. Ook de bio informatica van WGS wordt in 2024 afgerond en zal nieuwe inzichten in mutaties en genetisch profiel van feochromocytoomen geven. Tegelijkertijd zullen de organoïden verder worden gedifferentieerd en uitvoerig gekarakteriseerd. Deze ontwikkelingen zullen niet alleen meer inzicht geven in de ziekte, maar ook nieuwe behandelstrategieën mogelijk maken die specifiek zijn afgestemd op individuele patiënten. Bovendien zullen potentiële therapeutische doelen in vitro worden getest om de effectiviteit van nieuwe behandelingen te evalueren. Deze geplande stappen vormen een cruciale fase in de vooruitgang van feochromocytoomonderzoek, met de verwachting dat ze bijdragen aan verbeterde zorg en uitkomsten voor patiënten wereldwijd. 

Projectvoortgang en Internationale Erkenning

De resultaten van het kweken van organoïden uit feochromocytoom zijn een wetenschappelijke doorbraak, wat unieke mogelijkheden biedt voor het testen van nieuwe therapieën. De voortgang van het onderzoek heeft zowel nationaal als internationaal erkenning gekregen, met presentaties op diverse prestigieuze congressen. Sara Galac en haar team hebben hun bevindingen gepresenteerd op het International Symposium on Pheochromocytoma 2022 en meerdere ECVIM-CA congressen (in 2022, 2023 en ook in September 2024). Bovendien wonnen ze de eerste prijs in de categorie Oral Abstracts op het ACVIM Forum (Philadelphia) 2023 en kregen ze een prijst op een internationale Neuroendocrine tumor research foundation (NET-RF symposium) in Boston in 2023.  

Het team blijft vastberaden om hun baanbrekende werk voort te zetten en hoopt hiermee bij te dragen aan toekomstige doorbraken in de behandeling van feochromocytoom, zowel bij honden als bij mensen. Sara Galac benadrukt: ‘Met deze aanpak streven we ernaar om niet alleen het leven van honden met feochromocytoom te verbeteren, maar ook om bij te dragen aan toekomstige doorbraken in de behandeling van deze ziekte bij mensen.’